سرطان خون در کودکان / لوسمی / آزمایش / علایم / تشخیص / درمان

سرطان خون در کودکان / لوسمی / آزمایش سرطان خون در کودکان / علائم سرطان خون در کودکان / تشخیص سرطان خون در کودکان / درمان سرطان خون در کودکان

سرطان خون در کودکان (لوسمی) شبیه علائم بیماری های رایج و عادی دوران کودکی می باشد. لوسمی ممکن است به دو صورت مزمن و یا حاد بوده و علائم آن به آرامی و یا به سرعت در بدن فرد نمود پیدا کند.

سرطان خون دوران کودکی ممکن است حتی نوجوانان را نیز تحت تاثیر قرار دهد. طبق گفته موسسه ملی سرطان در ایالات متحده، لوسمی شایع ترین نوع سرطان در کودکان زیر ۱۵ سال است و هر سال، حدود ۴۰۰۰ کودک در کشور به آن مبتلا می شوند.

لوسمی بر سلول های خونی اثر گذاشته و سبب ایجاد گلبول های سفید در مغز استخوان فرد می شود. سپس این گلبول ها وارد جریان خون شده و تولید سلول های خونی سالم را سرکوب می کنند.

تشخیص این بیماری توسط پزشک و آگاهی فرد از آن بسیار ترسناک است، اما روش های درمانی به سرعت در حال پیشرفت هستند. با فارس ایندکس همراه شوید تا بیشتر در این موضوع اطلاع پیدا کنید.

---

در این مطلب می خوانید: (برای مراجعه به بخش مورد نظر کلیک کنید)

علایم رایج سرطان خون در دوران کودکی

علایم اولیه سرطان خون در کودکان

تشخیص سرطان خون در کودکان

درمان سرطان خون در کودکان

---

اگر کودک علائم زیر را دارا بوده و والدین یا قیم او مشکوک به سرطان خون هستند، بهتر است برای بررسی های بیشتر به پزشک مراجعه کنند.

1. کم خونی

کم خونی زمانی رخ می دهد که میزان گلبول های قرمز در خون کاهش یابد.

گلبول های قرمز مسئول حمل اکسیژن به تمام نقاط بدن هستند و اگر به میزان کافی در خون وجود نداشته باشند، ممکن است فرد موارد زیر را تجربه کند:

• خستگی
• ضعف
• سرگیجه
• تنگی نفس
• سردرد
• رنگ پریدگی
• احساس سردی غیر عادی

2. عفونت های مکرر

میزان گلبول های سفید در کودکان مبتلا به سرطان خون (لوسمی) بالاست، اما این گلبول ها عملکرد درستی در بدن ندارند زیرا سلول های غیر عادی جایگزین آن ها می شوند.

سلول های سفید خون به محافظت از بدن و مبارزه با عفونت کمک می کنند.

عفونت های مکرر و مداوم می توانند نشان دهنده این باشد که بدن کودک به حد کافی گلبول سفید ندارد.

3. کبودی و خون ریزی

علائمی مانند کبودی زود هنگام بدن و یا خونریزی مداوم بینی یا لثه می تواند نشان دهنده ابتلا کودک به سرطان خون باشد.

بدن کودک مبتلا به لوسمی فاقد پلاکت کافی برای جلوگیری از خون ریزی است.

4. احساس درد در استخوان ها و مفاصل

احساس درد و یا سوزش شدید استخوان ها و مفاصل ممکن است یکی دیگر از علائم سرطان خون در کودک باشد.

وقتی لوسمی در بدن پیشرفت می کند، سلول های سرطانی می توانند نزدیک به مفاصل و سطح استخوان ها جمع شوند.

5. تورم

در یک کودک مبتلا به سرطان خون، تورم می تواند بر قسمت های مختلف بدن از جمله موارد زیر تاثیر بگذارد:

• شکم، مخصوصا زمانی که سلول های غیر طبیعی در کبد و طحال جمع می شوند.
• صورت و بازوها، زمانی که فشار روی رگی به “بزرگ سیاهرگ بالایی” (superior vena cava)، باعث خونریزی در منطقه می شود.
• گره های لنفاوی، که در آن ها فرد برجستگی هایی در دو طرف گردن، زیر بغل و یا ترقوه ها حس می کند.

توجه داشته باشید که وجود گره های لنفاوی متورم بدون داشتن هیچ علائم دیگری، بیش از سرطان، نشانه عفونت در بدن کودک است.

همچنین، ممکن است تومور های سرطانی دیگری به “بزرگ سیاهرگ بالایی” فشار وارد کرده و باعث تورم صورت شوند. میزان تورم به هنگام بیدار شدن کودک از خواب بسیار شدید بوده و در طول روز بهتر خواهد شد.

این نوع تورم به “سندروم بزرگ سیاهرگ بالایی” معروف است و به ندرت در اثر سرطان خون اتفاق می افتد. با این حال، ممکن است خطرناک بوده و نیاز به مراقبت اورژانسی داشته باشد.

6. کاهش اشتها، دل درد و کاهش وزن

اگر سلول های سرطانی باعث تورم کبد، طهال و کلیه ها شود، این اندام ها می توانند به معده و شکم فشار وارد کنند که نتایج آن ممکن است احساس سیری، درد، از بین رفتن اشتها و کاهش وزن باشد.

7. سرفه و تنگی نفس

لوسمی می تواند قسمت های داخلی بدن و اطراف قفسه سینه را تحت تاثیر قرار داده و باعث ایجاد برخی گره های لنفاوی، غدد تیموس و غده بین ریه ها شود.

اگر این قسمت ها متورم شوند، به نای فشار وارد کرده و تنفس را سخت می کنند.

در صورتی که سلول های سرطانی در رگ های خونی ریه ایجاد شوند، ممکن است مشکلات تنفسی رخ دهد.

اگر کودک دچار تنگی نفس شد، حتما به اورژانس مراجعه کنید.

8. سردرد، استفراغ و یا تشنج

اگر لوسمی بر مغز یا نخاع تأثیر بگذارد، ممکن است کودک موارد زیر را تجربه کند:

• سردرد
• ضعف
• تشنج
• استفراغ
• به سختی تمرکز کردن
• عدم تعادل
• تاری دید

9. اگزما و یا التهابات پوستی

سلول های سرطانی روی پوست پخش شده و ممکن است منجر به ظهور لکه های کوچک، سیاه و کهیر مانند شوند. مجموعه ای از این سلول ها “کلرم” یا “سارکوم گرانولیسیتی” نامیده می شوند و به ندرت ممکن است اتفاق بیافتند.

کبودی یا خون ریزی ناشی از لوسمی می تواند باعث ایجاد لکه های کوچک خون مردگی شود که ممکن است شبیه جوش یا اگزما به نظر برسند.

10. خستگی شدید

در موارد نادر، لوسمی منجر به ضعف بسیار شدید و خستگی می شود که می تواند لکنت زبان را نیز در پی داشته باشد.

این موضوع زمانی اتفاق می افتد که سلول های سرطانی در خون جمع شده و موجب غلظت آن می شوند. غلظت خون می تواند تا حدی باشد که خورن رسانی به مغز را کند کند.

11. احساس ناخوشایند

کودک ممکن است قادر به توضیح علائم خود نباشد، اما به طور کلی بیمار به نظر برسد.

وقتی که علت بیماری مشخص نیست، حتما به پزشک مراجعه کنید.

گاهی نشانه های اولیه لوسمی به سختی قابل تشخیص باشند.

این علائم برای هر کودکی متفاوت بوده و ممکن است همه موارد ذکر شده در قسمت قبل، در یک فرد ظاهر نشود.

همچنین این علائم اولیه به این نکته بستگی خواهد داشت که کودک مبتلا به لوسمی حاد یا مزمن است. علائم لوسمی حاد اغلب به سرعت ظاهر می شود و ممکن است بیشتر قابل توجه باشند. اما نشانه های لوسمی مزمن ممکن است خفیف تر بوده و در طول زمان به تدریج رشد کند.

اگر والدین یا قیم هر یک از علائم ذکر شده را در کودک مشاهده کند، بهتر است که در اسرع وقت او را به یک پزشک نشان دهند. تشخیص سریع می تواند امکان درمان و بهبودی را بالا تر ببرد.

با این حال، بسیاری از این علائم رایج بوده و ممکن است نشان دهنده بیماری های دیگر نیز باشد. به همین دلیل، پزشک قبل از تشخیص نهایی، آزمایشات متعددی انجام خواهد داد.

نتایج و حقایق کلی

سرطان خون در دوران کودکی انواع مختلفی دارد که آینده کودک به نوع بیماری و عوامل متعددی دیگری بستگی خواهد داشت.

در هر صورت، تشخیص و درمان سریع و به موقع، در بهبود نتیجه تاثیر خواهد داشت. از این رو، مشورت با پزشک، درباره سلامت کودک، در اولین فرصت ضروری است.

امروزه، پزشکان می توانند انواع مختلف لوسمی را با موفقیت معالجه کنند زیرا روش های درمانی پیش رفت کرده و امکان بهبودی و ادامه حیات، بعد از ابتلا به بسیاری از بیماری ها، وجود دارد.

پزشک برای تشخیص و تایید بیماری سرطان خون در یک کودک به معاینه فیزیکی و بررسی علائم و نشانه‌های عفونت، کم‌خونی، خونریزی غیرطبیعی و تورم غددلنفاوی می‌پردازد. از آن‌جایی که اندام‌های داخلی شکم نظیر طحال و کبد به دلیل برخی از سرطان‌ها در کودکان ممکن است بزرگ شوند پزشک برای بررسی وضعیت کبد و طحال، شکم بیمار را با دست معاینه خواهد کرد.پزشک با طرح سوالاتی در خصوص علائم بیماری، وضعیت سلامتی کودک در گذشته، تاریخچه سلامت خانواده، داروهایی که کودک مصرف می‌کند، آلرژی‌ها و همچنین مسائل دیگر سوابق پزشکی بیمار را تکمیل می‌کند.بعد از این مرحله، پزشک جهت تعیین تعداد گلبول‌های قرمز، سفید و پلاکت‌های خون کودک، آزمایش شمارش کامل سلول‌های خونی (CBC) را تجویز خواهد کرد. برای بررسی انواع خاص سلول‌های خونی غیرطبیعی در بیماران مبتلا به سرطان خون، اسمیر خون زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار خواهد گرفت. لازم به ذکر است که شیمی‌های خون نیز باید بررسی شوند. سپس بسته به نتایج معاینه فیزیکی و همچنین آزمایش اولیه خون، کودک ممکن است به آزمایشات دیگر نیاز داشته باشد:

• بیوپسی مغز استخوان وآسپیراسیون که در طی آن نمونه مغز استخوان (معمولا از پشت لگن) برای آزمایش برداشته می‌شود.
• تکه برداری از غدد لنفاوی که در طی آن جهت برررسی سلول‌های غیرطبیعی باید غدد لنفاوی خارج و زیر میکروسکوپ بررسی ‌شوند.
• سوراخ کردن ستون‌فقرات کمری که در طی آن مایع نخاعی از پایین کمر برداشته شده و برای تشخیص سلول‌های غیرطبیعی مورد بررسی قرار خواهد گرفت. از طریق این روش می‌توان تشخیص داد که آیا سرطان خون به سیستم عصبی مرکزی (مغز وطناب نخاعی) گسترش یافته یا خیر.
• آزمایشات تصویربرداری نظیر اشعه ایکس، سونوگرافی، سی‌تی اسکن و ام‌آرآی

علاوه بر این آزمایشات پایه، جهت تمایز بین انواع خاص سرطان خون و ویژگی‌های خاص سلول‌های سرطانی، ارزیابی‌های سلولی از جمله مطالعه ژنتیک باید انجام شود. هر یک از روش‌های تشخیص که با درد توام باشد، باید تحت بیهوشی و یا با تجویز داروهای آرامش‌بخش به کودک انجام شوند. در موارد بسیار نادر که سرطان به مشکلات ژنتیکی موروثی، درمان سرطان در گذشته یا مصرف داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی برای پیوند اعضاء مرتبط باشد، چکاپ‌های منظم بهترین روش برای تشخیص زودهنگام علائم بیماری است. کودکانی که سرطان خون در آن‌ها تشخیص داده می‌شود، معمولا جهت ارزیابی، درمان و نظارت دقیق به انکولوژیست اطفال یا به عبارتی متخصص سرطان اطفال ارجاع داده می‌شوند.

درمان سرطان خون معمولا توسط تیم متشکل از متخصصین از جمله پرستاران، مددکاران اجتماعی، روانشناسان، جراحان و سایر متخصصین مراقبت‌های پزشکی صورت می‌گیرد.
برخی از ویژگی‌های خاص بیمار (از قبیل سن و تعداد اولیه گلبول های سفید خون) در انتخاب بهترین درمانی که با شانس زیاد بهبودی بیمار، همراه باشد، کمک شایانی به پزشک خواهند کرد. با وجود این‌ که میزان و ترکیب داروها در شیمی درمانی ممکن است متفاوت باشد اما این روش یکی از درمان های اصلی بیماری سرطان خون در اطفال است. داروها در شیمی درمانی ممکن است به صورت خوراکی و یا تزریق به ورید و یا داخل مایع نخاعی مصرف شوند. شیمی درمانی سرطان خون حاد با عوارض جانبی خاص از قبیل ریزش مو، حالت تهوع، استفراق، افزایش خطر ابتلا به عفونت و ریزش مو در کوتاه مدت و همچنین سایر مشکلات سلامتی دیگر در آینده همراه است. هنگامی که سرطان خون در یک کودک درمان می‌شود، تیم درمان سرطان، عوارض جانبی را که ممکن است بیمار را درگیر کند، به دقت تحت نظر گرفته و در صورت نیاز اقدام به درمان می‌کنند.
انواع دیگر درمان‌های سرطان خون اطفال شامل پرتودرمانی (از بین بردن سلول‌های سرطانی با پرتوهای پرانرژی)، هدف درمانی (مصرف داروهای مخصوص جهت تشخیص و حمله به سلول‌های سرطانی بدون آسیب سلول‌های طبیعی) و پیوند سلول‌های بنیادی (معرفی سلول بنیادی سالم به بدن) می‌باشد. با یک درمان مناسب، چشم‌انداز کودکان و نوجوانان مبتلا به بیماری سرطان خون بسیار خوب خواهد شد. درحقیقت درصد بهبودی کامل در بیشتر کودکان بالای ۹۰% است (منظور از رمیژن یا فروکشی حالتی است که بیمار بهبود یافته و هیچ نشانه‌های از سلول‌های سرطانی در بدن او یافت نمی‌شود). به طور کل میزان بهبودی به ویژگی‌های خاص بیماری بستگی دارد. خوشبختانه بیشتر کودکان مبتلا به سرطان خون می‌توانند درمان شوند. (منظور از درمان، بهبودی کامل برای همیشه است)