ماستکتومی / انواع ماستکتومی / عوارض ماستکتومی
ماستکتومی / انواع ماستکتومی / عوارض ماستکتومی
ماستکتومی mastectomy نوعی جراحی برای برداشتن تمام یا قسمتی از بافت یک یا هر دو سینه است و عمدتا برای درمان یا پیشگیری از سرطان سینه انجام می شود.
این روش حداقل از ۵۴۸ پیش از میلاد، توسط آتیوس آمیدا، برای درمان نوعی از سرطان سینه، که تئودورا، ملکه بیزانس به آن مبتلا بود، مورد استفاده قرار گرفت.
جالب اینجاست که به نظر می رسد او رویکرد این جراحی را از فیلسوفان حدود ۵۰۰ سال پیش گرفته است.
بیشتر بخوانید:
این عمل اغلب برای از بین بردن سلول های سرطانی موجود در داخل سینه انجام می شود، از این رو، امکان گسترش سرطان سینه را کاهش می دهد.
اما پیشرفت جراحی در طول دو دهه گذشته، گزینه های بیشتری، مانند پرتو یا لیزر درمانی بدون نیاز به جراحی، را برای زنان به ارمغان آورده است.
نکاتی درباره ماستکتومی
- ماستکتومی انواع مختلفی دارد که از هر کدام برای درمان نوع خاصی از سرطان استفاده می شود.
- ماستکتومی می تواند به راحتی انواع مختلف سرطان را درمان کند.
- در برخی از زنانی که بیشتر در معرض خطر سرطان سینه هستند، ماستکتومی پیشگیرانه می تواند امکان ابتلا را تا ۹۰ درصد کاهش دهد.
در این مطلب خواهید خواند:
انواع ماستکتومی
انوع ماستکتومی به عوامل مختلفی بستگی دارد که عبارتند از:
- سن
- سلامت عمومی
- وضعیت یائسگی
- اندازه تومور
- مرحله بیماری (میزان پیشرفت)
- شدت بیماری
- شدت مقاومت تومور در برابر درمان
- آیا سرطان به گره های لنفاوی رسیده است یا خیر.
ماستکتومی انواع مختلفی دارد که عبارتند از:
-
ماستکتومی کامل یا ساده:
با استفاده از این روش، که ماستکتومی ساده نیز نامیده می شود، دکتر تمام سینه، از جمله نوک آن را از بین می برد.
گره های لنفاوی، غدد کوچکی که بخشی از سیستم ایمنی بدن شما هستند، جراح گره های لنفاوی ناحیه زیر بغل را حذف نمی کند.
اگرچه گاهی اوقات برخی از گره های لنفاوی موجود در بافت پستان حین عمل جراحی با حذف پستان از بین می روند.
هیچ عضله ای حین جراحی از زیر پستان خارج نمی شود.
از ماستکتومی کامل زمانی استفاده می شود که سرطان تمام سینه را درگیر نکرده باشد، همچنین، برای کاهش خطر ابتلا به سرطان ممکن است از ماستکتومی پیشگیرانه نیز استفاده شود.
ماستکتومی ساده یا کامل معمولا برای چه کسانی انجام می شود؟
ماستکتومی ساده یا کامل برای زنانی مناسب است که تومورهای سرطانی غیر تهاجمی بزرگ یا چندگانه در مجاری شیری خود (DCIS) دارند و یا زنانی که خواستار ماستکتومی پیشگیرانه هستند.
یعنی به منظور جلوگیری از احتمال ابتلا به سرطان، پستان را حذف می کنند.
-
دابل ماستکتومی (ماستکتومی دوگانه):
به منظور پیشگیری از سرطان، هر دو سینه برداشته خواهند شد.
این روش اغلب برای بیماری استفاده می شود که از نظر ژنتیکی، بیش از دیگران، در معرض خطر ابتلا به سرطان سینه هستند.
-
ماستکتومی رادیکال:
تمام پستان، گره های لنفاوی زیر بغل و عضلات دیواره قفسه سینه را به طور کامل برداشته می شوند.
ماستکتومی رادیکال گسترده ترین نوع ماستکتومی است:
- جراح کل پستان را حذف می کند.
- سطوح I، II و III گره های لنفاوی زیر بغل (نواحی B، C، و D در تصویر) حذف می شوند.
- جراح عضلات دیواره قفسه سینه واقع در زیر پستان را نیز حذف می کند.
ماستکتومی رادیکال معمولا برای چه کسانی انجام می شود؟
امروزه ماستکتومی رادیکال تنها زمانی توصیه می شود که سرطان به ماهیچه های زیر پستان گسترش یافته باشد. اگرچه ماستکتومی رادیکال در گذشته رایج بود، اما در حال حاضر به ندرت انجام می شود زیرا ثابت شده است که در اغلب موارد ماستکتومی رادیکال اصلاح شده مؤثرتر و کم خطرتر است.
-
ماستکتومی رادیکال اصلاح شده:
تمام سینه و گره های لنفاوی زیر بغل برداشته می شوند، اما عضلات دیواره قفسه سینه دست نخورده باقی خواهند ماند.
ماستکتومی رادیکال اصلاح شده شامل حذف بافت پستان و گره های لنفاوی است:
- جراح کل پستان را حذف می کند.
- سطوح Iو II گره های لنفاوی زیر بغل نیز حذف می شوند (نقاط B و C در تصویر).
- هیچ عضله ای حین جراحی از زیر پستان خارج نمی شود.
ماستکتومی رادیکال اصلاح شده معمولا برای چه کسانی انجام می شود؟
غالبا بر روی افراد مبتلا به سرطان تهاجمی پستان که تصمیم به جراحی ماسترکتومی دارند، ماستکتومی رادیکال اصلاح شده انجام می شود تا گره های لنفاوی این افراد مورد بررسی قرار گیرد. آزمایش و بررسی گره های لنفاوی به شناسایی گسترش احتمالی سلول های سرطانی به خارج از پستان کمک می کند.
-
ماستکتومی نگهدارنده پوست (Skin-sparing mastectomy):
بافت سینه و نوک پستان به طور کامل برداشته می شود، اما پوست بدن برای بازیابی مجدد سینه باقی می ماند.
-
ماستکتومی نگهدارنده نوک سینه (Nipple-sparing mastectomy):
این روش نسبتا جدید پوست، نوک پستان و بافت بیرونی سینه را دست نزده و سالم نگه می دارد.
برخی از بیماران، برای جلوگیری از بیماری، از روش های پیشگیرانه استفاده می کنند، اما ممکن است همیشه موثر نباشند. این متد ها عبارتند از:
-
لامپکتومی:
در این روش تومور و قسمتی از بافت اطراف آن برداشته می شوند، اما سینه ها دست نخورده باقی می مانند. لامپکتومی معمولا همراه با پرتودرمانی استفاده می شود، ولی برای همه بیماران مناسب نیست.
-
کوادرنتکتومی:
این روش نوعی ماستکتومی جزئی است، اما نسبت به لامپکتومی ساده بافت بیشتری از سینه را برمی دارد و سعی می کند قسمت بیشتری از پستان را سالم نگه دارد.
-
ماستکتومی های نگهدارنده پوست:
این موارد، جدید ترین روش های ماستکتومی هستند که با حفظ پوست سینه، باعث می شوند بازیابی پستان ها طبیعی تر به نظر برسند. از این متد زمانی استفاده می شود که سلول های سرطانی نزدیک پوست نباشند.
بعضی از زنان جراحی ترمیمی سینه را به عنوان بخشی از ماستکتومی یا لامپکتومی اصلی انجام می دهند، در حالی که برخی دیگر این کار را در زمان دیگری، به عنوان عمل جراحی دوم، انجام خواهند داد.
اهداف ماستکتومی
زنان مبتلا به انواع بیماری های سینه از جمله سرطان پستان ممکن است برای درمان، از ماستکتومی استفاده کنند. ماستکتومی ممکن است برای درمان سرطان هایی استفاده شود که شامل موارد زیر هستند:
- سرطان سینه غیر تهاجمی( درجا): تشکیل سلول های سرطانی در مجاری شیری که هنوز به بافت های دیگر نرسیده، یکی از شایع ترین انواع سرطان های غیر تهاجمی و جز ۵ مورد از جدیدترین انواع سرطان در ایالات متحده است.
- سرطان سینه گرید ۱ و ۲: سرطان سینه اولیه.
- سرطان سینه گرید ۳: سرطان سینه پیشرفته موضعی (بعد از شیمی درمانی). برای کسب اطلاعات بیشتر می تواند مطلب همه آنچه درباره سرطان سینه گرید ۳ را مطالعه نمایید.
- سرطان سینه التهابی: نوعی بیماری تهاجمی است که در آن، سلول های سرطانی، عروق لنفاوی در پوست پستان را می بندند (ماستکتومی تنها پس از شیمی درمانی برای این نوع سرطان مناسب است).
- بیماری پجت نوک سینه (Paget’s disease of the nipple or breast): یکی از انواع نادر سرطان که نوک سینه را تحت تاثیر قرار می دهد.
- سرطان سینه مجدد موضعی: سرطان در همان سینه، مجددا رشد می کند.
گاهی ممکن است ماستکتومی برای تشخیص مواردی غیر از سرطان سینه انجام شود، مانند زمانی که فرد دارای علائم زیر باشد:
- درد شدید و مزمن در سینه ها
- بیماری سینه فیبروکیستیک
- بافت سینه فشرده و سفت
- ترس از سرطان یا داشتن علائم ژنتیکی و سابقه خانوادگی در ابتلا به سرطان سینه
در صورت داشتن این علائم، معمولا جراحی توصیه نمی شود.
در صورت تجویز ماستکتومی، نوع آن به طیف وسیعی از عوامل بستگی دارد که عبارتند از:
- سن بیمار
- سلامت عمومی
- وضعیت یائسگی
- اندازه تومور
- مرحله تومور (تا چه حد گسترش یافته است).
- درجه تومور (میزان تهاجمی بودن، سرعت رشد و گسترش آن).
- آیا تومور هورمون گیرنده است؟
- میزان درگیر شدن گره های لنفاوی
نحوه و عوارض ماستکتومی
ماستکتومی یک روش جراحی شامل بیهوشی و برداشتن قسمتی از بافت بدن است. از این رو، مانند هر عمل جراحی دیگری، بسته به محل جراحی، خطراتی نیز دارد که عبارتند از:
- مشکلات ناشی از بیهوشی
- احساس درد در شانه و گرفتگی کلی در بازو
- خونریزی و عفونت
- زخم، تاول یا مشکلات پوستی در محل جراحی
- احساس سوزن سوزن شدن در سینه یا زیر بازو
- لنفدوم (Lymphedema)- به وجود آمدن تورم و التهاب، به دلیل جمع شدن مایعات، در زیر بغل و بازوها
- آسیب به اعصاب کمر، بازو و دیواره قفسه سینه
- تشکیل زخمی سفت در محل جراحی
- جمع شدن خون یا مایعات در زیر پوست محل جراحی
عمل جراحی ماستکتومی میلیون ها بار توسط جراحان در سراسر جهان انجام شده است.
از این رو، بر خلاف ماهیت تهاجمی آن، این جراحی نسبتا امن است.
مراقبت های بعد از ماستکتومی
زمانی که عمل ماستکتومی تمام می شود، بیمار از نزدیک و به طور دقیق، تحت نظر قرار گرفته و ضربان قلب، فشار خون، میزان درد و احساس تهوع، به طور مرتب بررسی و درمان می شود.
در بیمارستان
متوسط مدت بستری در بیمارستان برای ماستکتومی ۳ روز است، اما اگر عمل جراحی بازیابی سینه نیز همزمان با آن انجام شود، ممکن است مدت اقامت کمی طولانی تر باشد.
بیماران به منظور کاهش سفتی و تشکیل زخم، تمریناتی انجام می دهند و فعالیت هایی که نباید انجام دهند، به آن ها توصیه خواهد شد.
قبل از خروج از بیمارستان، برای جلوگیری از ایجاد مشکل، موارد زیر به بیمار توصیه می شود:
- داروهای کاهش درد: نحوه استفاده مناسب از داروهای ضد درد مورد بحث قرار خواهد گرفت و نسخه ای برای داروهای کنترل درد نوشته خواهد شد.
- نحوه مراقبت از پانسمان، باند، و درن جراحی توضیح داده خواهد شد.
- با این که برخی از بخیه ها جذب شده و برای از بین بردن آن ها نیاز به پزشک نیست، توضیحات کاملی درباره آن ها و اتفاقاتی که ممکن است بیافتد، ارائه می شود.
- چگونگی تشخیص علائم عفونت و لنفادوم
- نحوه انجام تمرینات به صورت منظم
- زمان مناسب استفاده از لباس زیر و یا پروتز
دوره بهبودی ماستکتومی در خانه
میزان بهبودی در افراد متفاوت است، اما بهبود ماستکتومی معمولا چند هفته طول می کشد.
اگر عمل بازیابی سینه نیز همزمان با ماستکتومی انجام شود، مدت زمان بهبودی بیشتر خواهد شد.
ممکن است به خاطر وارد کردن لوله ای به گلو در حین جراحی، بیمار دچار کبودی، تورم یا تب شود که ظرف چند روز درمان می گردد.
دستورالعمل های کلی که باید در خانه پیگیری شوند عبارتند از:
- استراحت: طبیعی است پس از جراحی احساس خستگی کنید. از این رو بیماران باید زمان کافی، برای بهبودی، به خود اختصاص دهند.
- مدیریت و کنترل درد: بعد از عمل، ممکن است بیمار درد داشته باشد، بنابراین، طبق دستورالعمل پزشک باید دارو تجویز شود. ضروری است که به سوالات پزشک درباره میزان درد، صادقانه پاسخ دهید و اگر دردتان کم نشد، تیم پزشکی را مطلع سازید.
- شست و شو: محل زخم، بخیه ها و درن را با استفاده از لیف حمام مرتب شست و شو دهید تا بهبود یابند.
- کنترل یبوست: داروها ممکن است باعث ایجاد یبوست در فرد شوند. بنابراین به بیمار توصیه می شود موادغذایی فیبر دار و مایعات مصرف کند.
- ورزش کردن: تمرینات ورزشی خود را طبق دستورالعمل پزشک ادامه دهید.
- درخواست کمک: از اعضا خانواده یا دوستان تان بخواهید که برای کمک به شما، در نزدیک تان حضور داشته باشند.
بعد از گذشت چند ماه از جراحی، ممکن است فانتوم درد یا حساسیت در فرد بروز پیدا کند. این موارد طبیعی هستند و به هنگام بهبود اعصاب به وجود می آیند.
این حساسیت ممکن است به صورت احساس خارش یا حرکت چیزی در محل جراحی به وجود آید که معمولا خود به خود درمان شده و نیاز به دخالت پزشک نیست. اما در صورت عدم درمان، پزشک ممکن است داروهای ضد التهاب غیر استروییدی مانند استامینوفن و ایبوپروفن تجویز کند.
زمان بهبودی برای هر فرد متفاوت خواهد بود، اما معمولا بعد از گذشت ۳ تا ۶ هفته، فرد فعالیت خود را از سر خواهد گرفت.
بازیابی عاطفی پس از ماستکتومی
بهبود فیزیکی بعد از جراحی سرطان سینه، تنها بخشی از روند درمان بوده و این مسئله بسیار عادی است که مردم نسبت به موارد زیر واکنش احساسی نشان دهند:
- از دست دادن یک یا هر دو سینه، و همچنین محدودیت های فیزیکی در طی بهبودی.
- موفقیت یا شکست در درمان سرطان، که پس از ماستکتومی نیز می تواند عواقب عاطفی قابل توجهی داشته باشد.
از این رو، در صورت درمان سرطان سینه بیماران ممکن است نیاز به مشاوره داشته باشند.
ماستکتومی پیشگیرانه
به منظور کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه یا گسترش آن، استفاده از ماستکتومی پیشگیرانه، به طور فزاینده ای، در بین زنان، در حال افزایش است.
این روش که به عنوان ماستکتومی پروفیلاکتیک (پیشگیرانه) نیز شناخته می شود، فقط در موارد خاصی کاربرد دارد و از آن برای زنانی استفاده می شود که خود یا اطرافیان شان سابقه ابتلا به سرطان سینه را داشته یا از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به آن هستند.
زنانی که بیش از دیگران در معرض خطر ابتلا به سرطان سینه هستند، ماستکتومی پیشگیرانه که prophylactic mastectomy (ماستکتومی پیشگیری کننده) نیز نامیده می شود را انتخاب می کنند.
فرد ممکن است از یک ماستکتومی پیشگیرانه در شرایط زیر استفاده کند:
- سابقه خانوادگی: در صورتی که مادر یا خواهر و یا دختر فرد، قبل از ۵۰ سالگی به سرطان سینه مبتلا شده باشند.
- آزمایش مثبت برای تغییرات ناگهانی در BRCA1، BRCA2، یا PALB2: این ژن ها معمولا به ترمیم DNA آسیب دیده کمک می کنند، زیرا اگر آن ها به درستی عمل نکنند، سلول های سرطانی مجددا شروع به رشد خواهند کرد.
- وجود سرطان در یکی از سینه ها: در صورتی که یکی از سینه ها دچار سرطان شود، امکان مبتلا شدن سینه دیگر نیز وجود دارد، از این رو، استفاده از ماستکتومی پیشگیرانه متعارف شده است.
- سرطان درجا از منشا لوبولی: این نوع سرطان، مربوطه ناحیه ای است که در آن سلول ها به طور غیرطبیعی رشد کرده و امکان ابتلا به سرطان سینه را افزایش می دهند.
- بیمارانی که قبل از ۳۰ سالگی، در معرض پرتو درمانی در ناحیه سینه قرار داشته اند.
- زنان دارای سینه های سفت: تشخیص بیماری در سینه های سفت و چگال دشوارتر است و نمونه برداری های متعدد و زخم های ناشی از آن می تواند باعث بروز مشکل شود. از این رو، گاهی اوقات، هرچند به ندرت، زنان دارای سینه های سفت ممکن است ماستکتومی پیشگیرانه را انتخاب کنند.
- زنان مبتلا به میکروکلاسیفیکاسیون: رسوبات کوچکی از کلسیم در سینه که به حضور سرطان اشاره دارند.
با توجه به گزارشات موسسه ملی سرطان، ماستکتومی پیشگیرانه، در زنانی که در معرض خطر هستد، می تواند خطر ابتلا به سرطان سینه را تا ۹۰ درصد کاهش دهد.
اما معمولا، برای درمان سرطان سینه، ماستکتومی کامل توصیه می شود که در آن تمام سینه برداشته می شود. گاهی نیز پزشک، از طریق جراحی هر دو سینه را برمی دارد که آن را دابل ماستکتومی می نامند.
برخی از افرادی که سرطان فقط در یکی از سینه های آن ها ایجاد شده است، به منظور جلوگیری از رشد مجدد سرطان در سینه دیگر، از طریق جراحی پیشگیرانه، آن را از بین می برند.
