هیپوکسی مغزی / درمان هیپوکسی مغز / علائم هیپوکسی مغز / علت هیپوکسی مغزی
هیپوکسی مغزی / درمان هیپوکسی مغز / علائم هیپوکسی مغز / علت هیپوکسی مغزی
هیپوکسی مغزی نوعی کمبود اکسیژن است که بر مغز اثر می گذارد. این اتفاق زمانی می افتد که حتی در صورت وجود جریان خون در بدن، مغز اکسیژن کافی را دریافت نمی کند. و هنگامی که جریان اکسیژن در بدن به طور کامل قطع شود، آنوکسی مغزی رخ می دهد.
هیپوکسی مغزی یک وضعیت اورژانسی است زیرا مغز برای زنده ماندن به طور مداوم نیاز به اکسیژن و مواد مغذی دارد.
علل مختلفی بر ایجاد هیپوکسی مغزی تاثیرگذارند. این علل عبارتند از غرق شدن، خفگی، ایست قلبی و سکته مغزی. علائم خفیف این عارضه عبارتند از: از دست دادن حافظه و مشکلات حرکتی. در موارد جدی و خطرناک، هیپوکسی می تواند باعث ایجاد تشنج و مرگ مغزی شود.
در این مطلب می خوانید: (برای مراجعه به بخش مورد نظر کلیک کنید)
عواملی که خطر هیپوکسی مغزی را افزایش می دهند
علائم هیپوکسی مغز
علائم کمبود اکسیژن در مغز یا هیپوکسی مغزی ممکن است بسته به میزان و مدت کمبود اکسیژن در مغز، خفیف یا شدید باشد.
علائم خفیف هیپوکسی مغزی عبارتند از:
- از دست دادن حافظه به طور موقت
- ایجاد مشکل در حرکت اعضای بدن
- ناهوشیاری
- اختلال در تفکر و تمرکز
سلولهای مغز تنها پس از ۵ دقیقه نرسیدن اکسیژن به آن ها از بین می روند. هر چه مدت زمان قطع جریان اکسیژن به مغز بیشتر شود، علائم هیپوکسی خطرناک تر می شود.
بیشتر بخوانید:
تقویت حافظه و افزایش هوشیاری ذهن
علائم شدید هیپوکسی مغزی شامل موارد زیر است:
- کما
- تشنج
- مرگ مغزی
در موارد مرگ مغزی، فعالیت مغز متوقف می شود. مردمک چشم به نور عکس العمل نشان نداده و بیمار نمی توانند بدون کمک دستگاه نفس بکشد. با این حال، قلب همچنان به پمپاژ خون در بدن ادامه می دهد.
علت هیپوکسی مغز
دلایل و علت زیادی وجود دارد که باعث ایجاد هیپوکسی مغزی می شود.
برخی شرایط پزشکی که باعث کاهش اکسیژن در مغز می شوند عبارتند از:
- اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS) و سایر بیماری هایی که عضلات تنفسی را فلج می کنند.
- آسیب مغزی
- مسمومیت با کربن مونوکسید
- ایست قلبی
- خفگی بر اثر گیر کردن جسم بیرونی در حلق
- عوارض ناشی از بیهوشی
- غرق شدن
- مصرف بیش از حد دارو یا مواد مخدر
- ارتفاعات بالا
- ضربان قلب نامنظم
- بیماری های ریوی مانند بیماری مزمن انسدادی ریه یا COPD
- عفونت ریه، از جمله ذات الریه
- ایست تنفسی
- حمله شدید آسم
- استنشاق دود غلیظ مثلا در آتش سوزی
- اختناق
- سکته مغزی
- آسیب و جراحت در ریه ها یا نای
- آسیب و جراحتی که منجر به خونریزی شدید و از دست رفتن مقدار زیادی خون شود
- فشار خون بسیار پایین یا هیپوتنشن
عواملی که خطر هیپوکسی مغزی را افزایش می دهند
هیپوکسی مغز می تواند برای هر کسی که کمبود اکسیژن را در مغز تجربه کند، اتفاق بیافتد. اما برخی افراد نسبت به دیگران در معرض خطر بیشتری هستند.
عوامل تشدید احتمال وقوع هیپوکسی مغزی عبارتند از:
-
ورزش های خاص
ورزشکاران در رشته های ورزشی که خطر جراحت و آسیب سر و نای در آن ها بالاتر است نسبت به دیگران احتمال بیشتری برای ابتلا به هیپوکسی مغزی دارند.
ورزشکارانی که باید برای مدت طولانی نفس خود را نگه دارند یا به ارتفاعات بالا سفر می کنند نیز در معرض خطر زیادی قرار دارند.
نمونه هایی از فعالیت های خطرآفرین عبارتند از:
- بوکس
- غواصی
- فوتبال
- کوهنوردی
- شنا کردن
- بدنسازی
-
داشتن شرایط خاص پزشکی
بسیاری از بیماری ها به طور بالقوه در انتقال جریان اکسیژن به مغز تاثیر گذارند. نمونه هایی از این بیماری ها عبارتند از:
- ALS
- آسم
- مشکلات قلبی
- فشار خون پایین یا هیپوتنشن
- بیماری های ریوی
- بیماری های عضلانی
-
داشتن برخی مشاغل خاص
افرادی که در شغل و حرفه خود در معرض دود قوی یا مونوکسید کربن هستند، مانند آتش نشان ها، ممکن است در معرض خطر هیپوکسی مغزی باشند.
تشخیص هیپوکسی مغز
یک پزشک معمولا هیپوکسی مغز را بر اساس سابقه پزشکی بیمار، معاینه فیزیکی و سایر آزمایشات تشخیص می دهد.
در حین بررسی سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی بیمار، پزشک درباره علائم و فعالیت های اخیر فرد هم سوال خواهد کرد.
پزشک ممکن است برای تأیید هیپوکسی و تشخیص علت آن، آزمایشاتی را تجویز کند. این آزمایش ها عبارتند از:
- آنژیوگرافی مغز
- آزمایش خون برای بررسی میزان اکسیژن خون
- سی تی اسکن سر
- اشعه ایکس قفسه سینه برای دیدن ریه ها
- اکوکاردیوگرافی برای دیدن قلب
- نوار قلب (ECG) برای اندازه گیری فعالیت الکتریکی قلب
- نوار مغزی (EEG) برای اندازه گیری فعالیت الکتریکی مغز و تشخیص علت تشنج
- ام آر آی سر
درمان هیپوکسی مغز
هیپوکسی مغزی یک وضعیت اورژانسی است که نیاز به درمان فوری دارد. ضروری است که میزان طبیعی اکسیژن به سرعت در مغز تامین شود تا از ایجاد عوارض یا مرگ مغزی پیشگیری شود.
نوع درمان بسته به علت و شدت هیپوکسی متفاوت است. غالبا نصب دستگاه تنفسی به بدن بیمار ضروری است. افراد مبتلا به هیپوکسی شدید ممکن است نیاز به دستگاه تنفس مصنوعی داشته باشند که عمل تنفس و تامین اکسیژن را برای ایشان انجام دهد.
روش های دیگر درمان دیگر عبارتند از:
- تزریق خون، مایعات و دارو برای بازگرداندن فشار خون و ضربان قلب
- تجویز دارو برای کنترل تشنج
در بعضی موارد، پزشک ممکن است دمای بدن بیمار را پایین آورد تا فعالیت مغزی او را کند نماید تا نیاز به اکسیژن در مغز را کاهش دهد. با این حال، میزان مفید بودن این روش تایید نشده است.
بهبود هیپوکسی مغز
مقدار زمانی که یک فرد کمبود اکسیژن در مغز را تجربه کرده است، چشم انداز و بهبود بیمار از هیپوکسی مغزی را تعیین می کند.
پیش بینی زمان بهبود فرد دشوار است، اما برخی از عوامل می توانند در پیش بینی مدت زمان بهبودی بیمار موثر باشد.
پایین بودن سطح اکسیژن در مغز به مدت چند ساعت می تواند احتمال بهبود بیمار را تضعیف کند. همچنین تحقیقات نشان می دهد که وضعیت عملکردی فرد در هنگام پذیرش در بیمارستان چشم انداز بهبود بیمار را می تواند به خوبی نشان دهد.
با توجه به یافته های اتحادیه مراقبت پزشکی، در موارد آسیب مغزی هیپوکسی یا آنوکسی، عوامل دیگری که به پیش بینی بهبود بیمار کمک می کنند عبارتند از:
-
طول مدت کما
هرچه شخص مدت زمان بیشتری در کما بماند، احتمال بهبود او ضعیف تر است. اگر کما کمتر از ۱۲ ساعت طول بکشد، ممکن است بیمار خطر کمتری را متحمل شود. با این حال، وضعیت هر بیمار با بیمار دیگر متفاوت است.
-
حرکت چشم
اگر در هر دو چشم بیمار مردمک ثابت یا گشاد باشد، نشان می دهد که آسیب به ساقه مغز وارد شده است و وضعیت بیمار وخیم است.
-
سن
افراد زیر ۲۵ سال ممکن است بهتر از افراد مسن تر بهبود می یابند.
-
نتایج آزمایشات تشخیصی
نتایج آزمایشات غالبا اطلاعاتی خوبی از وضعیت و چشم انداز بهبود بیمار می دهند. به عنوان مثال، آزمایش های EEG که فعالیت مغز را نشان می دهد می تواند چشم انداز خوبی از بهبود بیمار را ارئه دهد.
در طی بهبودی از هیپوکسی مغز، افراد ممکن است مشکلاتی را تجربه کنند که معمولا در طول زمان حل می شوند. این چالش ها عبارتند از:
- فراموشی
- توهم
- بی خوابی
- از دست دادن حافظه
- تغییرات خلق و خوی
- اسپاسم و تکان های ناگهانی عضلانی
- تغییر در شخصیت
- تشنج
- مشکلات بینایی
عارضه دیگر که در کمین بیمار است زندگی نباتی طولانی مدت است به طوری که فرد دارای عملکردهای بنیادی است اما بیدار یا هشیار نیست. این افراد ممکن است عوارض زیر را هم تجربه کنند:
- زخم بستر
- ترومبوز وریدی عمقی
- ذات الریه
در نهایت، هیپوکسی مغزی می تواند منجر به مرگ شود.
پیشگیری از هیپوکسی مغز
جلوگیری از همه موارد هیپوکسی مغزی می تواند چالش برانگیز باشد. برای مثال، جلوگیری از ابتلا به آسیب مغزی در طی تصادف اتوموبیل غیرممکن است.
بهترین شیوه برای جلوگیری از هیپوکسی مغزی، کنترل مداوم وضعیت سلامتی بدن و دوری از ارتفاعات بالا است. هنگام انجام ورزش هایی که در آن خطرات زیادی برای آسیب به سر وجود دارد، افراد باید از تجهیزات حفاظتی مناسب مانند کلاه ایمنی استفاده کنند.
اگر فردی که پس از حادثه آتش سوزی یا جراحت سر، بلافاصله احیاء قلبی و ریوی CPR دریافت کند، احتمال ابتلا به هیپوکسی مغزی در او کاهش می یابد. CPR می تواند باعث نجات جان افراد شود به خصوص اگر بلافاصله و سریع انجام پذیرد.
نتیجه گیری
هیپوکسی مغزی یک وضعیت اورژانسی است. اگر کسی علائم هیپوکسی مغزی از خود نشان می دهد یا اگر کسی هوشیاری خود را از دست داده است، بدون معطلی با اورژانس تماس بگیرید.
اگر فرد بیمار بلافاصله تحت درمان پزشکی قرار بگیرد بیشترین شانس را برای بهبودی خواهد داشت. مراقبت های ویژه پزشکی، مدت زمان کمبود اکسیژن در مغز را کاهش داده و در نتیجه خطر هیپوکسی مغزی را کاهش می دهد.
